Kun je op basis van fotobewerking verklaren of we op de maan geweest zijn?

Tegenwoordig is fotobewerking (al dan niet digitaal) een veel gebruikt middel om foto’s wat op te knappen. Dit gaat nu allemaal digitaal, maar ten tijde van de analoge fotografie was het ook al mogelijk om foto’s te bewerken. Met de hand weliswaar. Sommige mensen twijfelen aan de echtheid van de foto’s van de maanmissie. Zij beweren dat de foto’s bewerkt zijn en dat we niet op de maan geweest kunnen zijn.

Een beroemd voorbeeld van fotobewerking is de foto van Abraham Lincoln uit 1860. Op de foto is het hoofd van Abraham Lincoln te zien, maar uit nader onderzoek bleek dat het lijf niet van Abraham Lincoln is. Het lijf is namelijk van de politicus John Calhoun. Uit deze foto blijkt dus dat ook in de 19^e eeuw, toen de fotografie net uitgevonden was, fotobewerking mogelijk was.

(figuur 1)

Ook uit latere foto’s blijkt dat fotobewerking best mogelijk was. Er werden vooral veel objecten toegevoegd en weggelaten. Een goed voorbeeld hiervan is de teamfoto van het Olympisch ijshockeyteam uit de Verenigde Staten uit 1960. Omdat een aantal leden niet aanwezig waren bij het maken van de teamfoto, zijn hun hoofden er later bijgeplakt. Op de foto hebben we aangegeven welke hoofden er later bijgeplakt zijn.

(figuur 2)

Niet alleen fotobewerking was populair in de 20^e eeuw. Ook werden veel foto’s ‘nagespeeld’. Zo zijn een aantal actiefoto’s uit de eerste wereldoorlog geposeerd, omdat het te lang zou duren voordat de foto genomen kon worden. Sommige mensen geloven dat de foto’s van de maanlanding ook in scène gezet zijn. Een aantal beweren dat de foto’s in een studio gemaakt zijn, maar dat de maanlanding wel heeft plaatsgevonden. Dit om te voorkomen dat er geen kwaliteitsfoto’s tussen zouden zitten.

Het ontwikkelen en bewerken van foto’s gebeurde in de donkere kamer. Een donkere kamer, kortweg doka, is een van licht afgesloten ruimte waar met lichtgevoelige materialen werd gewerkt. Ook kleurenfoto’s konden in deze ruimte ontwikkeld worden. Hierbij liet men licht door het negatief op lichtgevoelig papier vallen. Hoe langer het werd belicht, hoe donkerder de foto. Hiermee kon dus gevarieerd worden. Bovendien kon men verschillende negatieven gebruiken, waardoor er dus objecten konden worden toegevoegd.

Vandaag de dag zijn er maar weinig foto’s die nog onbewerkt gepubliceerd worden. Vooral in reclamecampagnes, of bij fotomodellen worden flink wat foto’s mooier gemaakt dan ze zijn. Er heersen hevige discussies in de maatschappij, omdat foto’s van bewerkte fotomodellen vrouwen onzeker zouden maken. In de Volkskrant van 30 november 2011 wordt geschreven dat er een software wordt ontwikkeld, die bewerkte foto’s van onbewerkte foto’s kan onderscheiden. Met een wiskundige formule kan er worden bepaald of de foto gemanipuleerd is en in hoeverre dit gebeurd is.

Een digitale foto bestaat uit een heleboel pixels. Elke pixel heeft een nummer, dat correspondeert met een kleur. Als twee foto’s gecombineerd worden tot een, moet je de pixels veranderen. Bovendien worden de foto’s uitgerekt, vervormt of op een andere manier veranderd. De wiskundige formule, een algoritme, kijkt verder dan de foto alleen. Elke digitale foto heeft namelijk een onderliggende code en het algoritme zoekt aan de hand van deze code naar bewijs voor manipulatie. Een onbewerkte foto heeft nooit willekeurige pixels, een bewerkte foto daarentegen wel. Het algoritme herkent deze willekeurige groep pixels en kan dan bepalen of de foto bewerkt is.

Het algoritme gaat zelfs verder dan alleen het bepalen of een foto bewerkt is. Met deze wiskundige formule kan namelijk op een schaal van 1 (onbewerkt) tot 5 (heel erg bewerkt) worden weergegeven in welke mate de foto bewerkt is. Het algoritme is gebaseerd op het werk van 390 vrijwilligers die gemanipuleerde foto’s kregen voorgeschoteld en deze een cijfer moesten geven op de schaal van 1 tot 5.

Wat is een algoritme precies? Een algoritme is een reeks instructies om tot de oplossing van een (wiskundig) probleem te komen. Een algoritme kun je vergelijken met een recept voor het bakken van een taart. Je voert een aantal handelingen uit aan een startwaarde om zo tot een oplossing te komen. Een voorbeeld van een vrij simpel algoritme is de Partial Products Method, een algoritme om een vermenigvuldiging op te lossen.